Yehu Kimdir

0
1593
yehu

İsrail kralı (İÖ y. 842-815). İsrail kralı Amri’nin oğlu Ahab döneminde (İÖ y. 874 – y. 853) İsrail Krallığı’nın Damaskos (Şam) ve Asur sınırında görevli savaş arabaları birliğinin komutanıydı. Ahab’ın Asurlarla yaptığı bir savaşta ölmesinden sonra tahta çıkan Yehoram’ın krallığı sırasında da bu görevini sürdürdü. Hz. İlyas’ın ardılı Peygamber Elişa’nın Amri hanedanını devirmek için kendisinden istediği yardımı kabul ederek (2. Krallar 9 – 10) Yehoram’a karşı ayaklandı. Ahab ve İlyas öykülerinde anlatıldığı kadarıyla (1. Krallar 17 – 19) Elişa ve yandaşlarının Amri hanedanına besledikleri düşmanlık eskilere dayanmaktaydı. Samiriye kentini inşa ettiren Kral Amri, Fenikelilerle kurduğu ittifakın yardımıyla kuzey krallığını ekonomik, siyasal ve askeri gücünün doruğuna ulaştırdı. Ama bu ilerleme, peygamberlerin cemaatin dinsel ve kültürel geleceği açısından tehlikeli gördükleri dinsel bir uzlaşma ve sosyoekonomik bir kutuplaşma pahasına gerçekleşti.

Aralarında Yehoram’la Ahab’ın karısı İzebel‘in de bulunduğu bütün hanedan üyelerinin ölümüyle sonuçlanan bu ayaklanma, Amri hanedanının gerileme süreci içinde olduğu bir döneme rastladı. Kitabı Mukaddes’in 2. Krallar bölümünde açıkça Yehu’nun tarafı tutulur; İzebel’in korkunç ölümünün coşkulu bir dille anlatılması da ayaklanmaya kutsal bir savaş gibi bakıldığım gösterir (9:30-37). Ama Peygamber Hoşea bir yüzyıl sonra kuzeydeki krallığın başkenti Yizreel’de dökülen bu kanların krallığın çok geçmeden yıkılmasına neden olduğunu belirtecektir (Hoşea 1:4-5).

Yehu’nun zaferi Fenikelilerle İsrail arasındaki ittifakı sona erdirdi. Bağnazlık nedeniyle Fenikelilerle yeni bir ittifak kurulamadığı için İsrail İÖ 841’de batıya doğru ilerlemeye başlayan Asur kralı 3. Şalmenezer karşısında yalnız ve savunmasız kaldı. Damaskos’u kuşatan Şalmenezer Yehu’yu ve İzebel’in kenti Sayda’yı (Sidon) haraca bağladı. British Museum’daki ünlü Kara Dikilitaş’ta Yehu’nun Şalmenezer’e haraç ödemesini canlandıran sahneler ve çiviyazılı metinler vardır.